Używanie nienaostrzonych noży skutkuje nie tylko niezdarnie pokrojonymi produktami, ale również niesie ze sobą ryzyko urazów. Aby uniknąć przykrych konsekwencji wynikających z posługiwania się tępymi nożami, warto regularnie je ostrzyć. Jaką ostrzałkę wybrać, aby ostrzenie dawało zadowalające efekty, a używanie noży stało się przyjemnością, a nie katorgą?
Utrzymywanie noży w dobrej kondycji jest sprawą niezwykle istotną, niezależnie od tego, czy jesteś zawodowcem, czy w kuchni pojawiasz się okazjonalnie. Każdy nóż ma to do siebie, że z czasem po prostu się tępi. Nawet ten najdroższy i z najlepszej stali nie będzie wiecznie ostry, dlatego kupując noże warto od razu zaopatrzyć się również w ostrzałkę, która przywróci nożom odpowiednią ostrość. Odpowiednie narzędzie do ostrzenia z łatwością przywróci każdemu nożowi jego pierwotną ostrość. Tylko która ostrzałka do noży spośród tylu rodzajów dostępnych na rynku będzie właściwa? Przyjrzyjmy się kilku najpopularniejszym typom ostrzałek.
Kamienie wodne
To bez wątpienia najpopularniejszy rodzaj ostrzałek do noży. Kamienie wodne mogą być wykonane z naturalnego bądź syntetycznego kamienia i mają zróżnicowane gradacje, które pozwalają na odpowiednie dopasowanie do potrzeb noża, czyli najprościej mówiąc, do stopnia jego stępienia. Im bardziej stępiona jest krawędź tnąca, tym niższa gradacja jest potrzebna. Przeważnie kamienie wodne są dwustronne, czyli posiadają dwie gradacje w jednym bloku. Ostrząc na kamieniu wodnym należy zwrócić uwagę na dwie istotne kwestie. Pierwszą jest namoczenie kamienia przed przystąpieniem do ostrzenia i dopilnowanie, aby w trakcie użytkowania był przez cały czas wilgotny. Ostrząc na suchym kamieniu ryzykujemy zniszczeniem noża. Drugą ważną kwestią jest utrzymanie stałego kąta ostrzenia. Dla noży kuchennych wynosi on w granicach 15-20 stopni, natomiast dla terenowych 20-30 stopni. Kamień wodny pozwala na naostrzenie praktycznie każdy rodzaj noża, oprócz tych, które mają wklęsły fragment ostrza. Ostrzenie noży na kamieniach wodnych szerzej omówimy w kolejnych artykułach na naszym blogu.
Systemy ostrzące
Na pierwszy rzut oka wyglądają na dosyć skomplikowane urządzenia, ale w praktyce ich używanie nie sprawia większych trudności. Systemy do ostrzenia to kilkuelementowe zestawy składające się z uchwytu do mocowania, prowadnicy oraz kompletu kamieni o różnych gradacjach. Główną cechą, a jednocześnie zaletą tego typu rozwiązania jest to, że wymusza ono na użytkowniku prowadzenie ostrza pod określonym kątem, co w pewnym sensie zwalnia użytkownika z obowiązku martwienia się, czy właściwy kąt ostrzenia jest zachowany. Systemy ostrzące to dobra propozycja dla osób chcących maksymalnie precyzyjnego ostrzenia, a nie są jeszcze pewne co do swojej wprawy w utrzymywaniu kąta ostrzenia. Doskonale sprawdzają się w przypadku noży kuchennych, terenowych oraz brzytew.
Stalki
Jest to ostrzałka o najprostszej budowie, składa się bowiem z pręta ostrzącego oraz rączki. Część ostrząca jest zazwyczaj pokryta ścierniwem diamentowym, lub warstwą ceramiczną. Konstrukcja sprawia, że stalki są lekkie i doskonale zbalansowane a także odpowiednie dla osób prawo i lewo ręcznych. Sam proces ostrzenia jest wygodny, szybki i bardzo łatwy. Ten rodzaj ostrzałki wyrównuje i poleruje ostrze i nie wymaga specjalnej wprawy, dlatego chętnie sięgają po nią osoby, które jeszcze nie czują się na siłach, by korzystać z bardziej zaawansowanych rozwiązań.
Ostrzałki typu V
Podobnie jak w przypadku stalek, elementem ostrzącym jest pręt, jednak w przypadku tego modelu mamy do czynienia z dwoma prętami osadzonymi na kształt litery V w podstawie najczęściej wykonanej z drewna. Pręty umieszczone są pod regulowanym kątem nachylenia w zakresie 15-30 stopni, a ostrzenie polega na prowadzeniu ostrza wzdłuż prętów ostrzących z góry na dół (tak jak podczas krojenia). Należy zwracać uwagę, aby ostrze było nakierunkowane prostopadle do podłoża.
Ostrzałki kieszonkowe
Kompaktowe, lekkie ostrzałki zazwyczaj mają składaną konstrukcję, dzięki czemu nie zajmują dużo miejsca i mogą być używane poza domem do szybkiego naostrzenia noży. W niewielkiej, ergonomicznej obudowie znajdziemy kilka szczelin umożliwiających ostrzenie noży gładkich pod różnymi kątami, a niektóre modele wyposażone są także w pręt umożliwiający ostrzenie noży ząbkowanych. Ten model chętnie jest wybierany przez wędkarzy, myśliwych czy miłośników survivalu do szybkiego ostrzenia lekko stępionych noży i przywrócenia ich właściwości tnących.
Czym się kierować wybierając ostrzałkę?
Wybór ostrzałki wśród tylu rodzajów dostępnych na rynku może przyprawić o zawrót głowy. Zanim zdecydujemy się na konkretny model warto przeanalizować kilka kwestii. Podstawową zasadą, którą należy się kierować wybierając ostrzałkę jest to, że materiał, z której jest wykonana część ścierna powinien być trwalszy niż materiał ostrza, np. do noży ceramicznych najlepsze są ostrzałki diamentowe, a do noży stalowych o podwyższonej twardości sprawdzą się kamienie wodne. Pamiętajmy również, że każda ostrzałka do noży ma określoną gradację, którą należy dobrać zgodnie ze stanem ostrza. Niższa gradacja, czyli dedykowana jest do bardzo tępych, długo nieostrzonych noży. Z kolei wyższe gradacje wyrównują i wygładzają ostrze i są najodpowiedniejsze do regularnego ostrzenia.